KÜLTÜR Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne bağlı
ekipler, depremde yıkılan birçok tarihi ve kültürel yapıdaki 288 eseri, enkaz
arkeolojisi çalışmalarıyla enkazdan çıkardı. 265'i Hatay, 23'ü diğer
illerde kurtarılan kitabe, sikke, ikona, kandil, Osmanlı arması, haç gibi
eserler müze ve kazı evlerinde koruma altına alındı.
Kahramanmaraş merkezli 11 ilde binlerce can kaybı ve büyük
yıkıma neden olan depremlerde birçok tarihi ve kültürel yapı ile içeriğindeki bazı
eserler de zarar gördü. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nce,
toplam 10 ilde 5 ayrı ekip ve 173 uzmanın katılımıyla ağır hasar gören tarihi
yapılardaki nitelikli malzemelerin, enkazdan ayıklanarak koruma altına alma
çalışmaları devam ediyor. Enkazda tespiti, tasnifi, temizleme ve belgeleme
çalışmaları yapılan eserler, envanter kayıtları tutularak müzelere ve geçici
kazı evi depolarına naklediliyor.
HATAY'DA ENKAZDAN 265 ESER KURTARILDI
Hatay'daki çalışmalarda 21 Mart itibarıyla, 23 cami, 8
mescit, 3 kilise, 3 hamam, 3 kamu binası, 5 türbe ve 8 çeşme, 10 konut olmak
üzere toplamda 63 tescilli taşınmaz üzerinde ön hazırlık, keşif ve enkazdan
eser ayıklama çalışması gerçekleştirildi. 21 kitabe, 18 litürjik malzeme, 13
ikona, 7 bezemeli mimari parça, 6 seramik, 2 kandil, 1 Osmanlı arması, 1 metal
haç, 7 el yazması mukaddes kitap, 185 dini kitap, 2 kapı tokmağı ve 1'er adet
ahşap kapı kanadı ile sikke olmak üzere toplamda 265 eser enkazdan çıkartılarak
koruma altına alındı.
DİĞER İLLERDE 23 ESER KURTARILDI
Enkaz arkeolojisi çalışmalarında Hatay dışındaki diğer
illerde enkazdan da 23 eser kurtarıldı. Malatya'da 3 yapı kitabesi, 2 mezar
taşı kitabesi, 2 lotus palmet motifli rölyef toplam 7 parça kurtarılıp Malatya
Müzesi'ne teslim edildi. Gaziantep'te yıkılan Gaziantep Kalesi'nden Kale
kitabesi ve mimari parçalardan oluşan 15 parça kurtarıldı. Adıyaman'da 1 sikke
kurtarılan eserler arasında yer alıyor.
KÜLTÜR MOLOZLARI AYRI YERE TAŞINACAK
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, depremin
yaşandığı illerde Afet Kazı Başkanlığı kurulduğunu, uzman ekiplerin yıkılmış
tescilli yapılarda kazı çalışmaları yürüttüklerini söyledi. Yazgı, “Bu
çalışmaların ana sebebi, kurtarılabilecek eserleri kurtarıp sonra kültür molozu
denilen molozlar ayrı yere taşınacak. Restorasyon ve konstrüksiyon sürecinde
kullanılacak mimari yapı unsurları ayrılıp sonrasında restorasyona
başlanacak" dedi.
KONTEYNER KOORDİNASYON MERKEZİ KURULUYOR
Deprem bölgesindeki tüm illerde kazı başkanları
görevlendirdiklerini belirten Gökhan Yazgı, “Asıl büyük yıkım Hatay'da olduğu
için oraya hızlıca başladık. Vakıflar Genel Müdürlüğü ile tüm yapılar üzerinde
geniş bir çalışma yürütüyoruz. Hatay'da tüm idari ve bilim kurulu üyelerimizin
çalışma sisteminin kurulu olduğu, kalabilecekleri konteyner koordinasyon
merkezi oluşturuyoruz" diye konuştu.
ENKAZ ARKEOLOJİSİ
Deprem bölgesindeki tarihi ve kültürel değerlerin enkazdan
kurtarılmasına ilişkin bilgi veren Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür
Yardımcısı Yahya Coşkun, “Afet bölgesi kazı ekiplerimiz, deprem bölgesindeki
şehirlerde AFAD, ICOMOS ve diğer paydaşlarımızla birlikte enkaz arkeolojisi
çalışmalarını sürdürüyor. Kazı ekiplerimiz deprem bölgesinde enkaz altında
kalan taşınır eserlerle tahrip olmuş taşınmaz parçalarını belgeliyor ve güvenli
bir şekilde müzelerimize naklediyor. Hatay afet kazı ekibimiz, bu hafta
İhsaniye Camii ile Rum Ortodoks Kilisesi'nde çalışıyor. Hatay'da enkazdan
kurtarılan eser sayısı 265'e ulaştı. Kazı başkanımıza ve arkadaşlarımıza
yürekten teşekkürler" ifadelerini kullandı.
ŞUPPİLULİUMA ÇELİK KAFESTE
Depremde H blok kısmı hasar alan Hatay Arkeoloji
Müzesi'ndeki 1,5 tonluk Hitit kralı Şuppiluliuma'nın heykeli, Arsuz stelleri,
Antakya lahdi, mozaikler ve benzerlerinin, içine hafif yastık görevi gören
puzolan dolu çuvallar konulan çelik kafeslerde koruma altında olduğunu belirten
Coşkun, “Depremin ilk anından itibaren bir an bile boş bırakmadığımız Hatay
Müzemizde eserlerimizin restorasyonlarına başladık" dedi.
GAZİANTEP KALESİ VE DİYARBAKIR SURLARI
Hatay dışındaki illerde devam eden tespit, tasnif ve
belgeleme çalışmalarında kale kitabesi, bezemeli mimari unsurlar ve diğer
taşınır kültür varlıkları olarak bugüne kadar 23 eserin kurtarıldığını aktaran
Coşkun, "Ekiplerin Diyarbakır surları, Gaziantep Kalesi'ndeki tespit ve
kurtarma çalışmaları da yoğun şekilde devam ediyor. Adıyaman'daki Karakuş
Tümülüsü'nde de yıkılan sütun en kısa sürede ayağa kaldırılacak. Bölgede,
içerisinde eser olduğunu bildiğimiz tüm yerlerde enkaz arkeolojisi yapılıyor.
Bunlar hem belgelenip müzelerde koruma altına alınıyor, hem de herhangi bir
kaçakçılığa konu olmaması için hızlıca müdahale ediliyor" diye konuştu.
(DHA)
